Ερυθρότητα οφθαλμών, κνησμός, δακρύρροια και οίδημα βλεφάρων την άνοιξη; Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την αλλεργική επιπεφυκίτιδα!
(πηγή American Academy of Ophthalmology, aao.org)
Πολλοί είναι εκείνοι που υποφέρουν κάθε χρόνο και συγκεκριμένα την άνοιξη από συμπτώματα όπως ερυθρότητα οφθαλμών, δακρύρροια, έντονο κνησμό και οίδημα βλεφάρων. Τα συμπτώματα αυτά χαρακτηρίζουν την παθολογική κατάσταση του οφθαλμού που αναφέρεται ως αλλεργική επιπεφυκίτιδα.
Τί είναι η αλλεργική επιπεφυκίτιδα;
Αρχικά, ως αλλεργία χαρακτηρίζεται η ανοσολογική απόκριση κατά την οποία το σώμα αντιδρά σε αβλαβείς περιβαλλοντικές ουσίες το οποία ονομάζονται αλλεργιογόνα. Ο όρος αλλεργική επιπεφυκίτιδα αναφέρεται σε μια φλεγμονώδη απόκριση του επιπεφυκότα σε ένα αλλεργιογόνο και αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συστηματικής ατοπικής αντίδρασης.
Συνήθως έχει εποχιακό χαρακτήρα με συμπτώματα της ανώτερης αναπνευστικής οδού και σημειολογία σχετιζόμενη με ερυθρότητα και οίδημα επιπεφυκότα συνοδευόμενο από έντονο κνησμό και αυξημένη δακρύρροια. Η συνυπάρχουσα εκδήλωση ρινίτιδας συχνά χαρακτηρίζει αυτή την οντότητα ως αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα.
Οι σημαντικότερες κατηγορίες της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα ταξινομείται ως εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από άμεση εκδήλωση μετά από επαφή με αλλεργιογόνα όπως έκθεση στον αέρα, στη γύρη κ.α., ως χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από πιο ήπια εκδήλωση των συμπτωμάτων που μπορεί να διαρκεί όλο το χρόνο προκαλούμενη από διάφορα αλλεργιογόνα.
Άλλες κατηγορίες επιπεφυκίτιδας που προκαλούν διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος αποτελούν:
- η εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα,
- η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα
- και η γιγαντιαία θηλώδης επιπεφυκίτιδα
Εαρινή Κερατοεπιπεφυκίτιδα:
Επιδημιολογικά, η αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι μια από τις πιο κοινές μορφές επιπεφυκίτιδας. Η εκδήλωση της εαρινής κερατοεπιπεφυκίτιδα διαφέρει ανάλογα με τις εποχές. Εμφανίζεται συνήθως σε προεφηβικούς άνδρες ηλικίας 5-20 ετών με μέγιστη επίπτωση τα 11-13 έτη. Οι άρρενες προσβάλλονται δύο φορές συχνότερα. Ως επί το πλείστων, εμφανίζεται συχνότερα σε θερμά και ξηρά κλίματα με υποχώρηση της φλεγμονής και της συμπτωματολογίας το χειμώνα.
Ατοπική Κερατοεπιπεφυκίτιδα:
Η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα εμφανίζεται κυρίως στο τέλος της εφηβείας έως την πέμπτη δεκαετία της ζωής. Ωστόσο, υποτροπιάζει και υποχωρεί χωρίς εποχιακή συσχέτιση.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, 95% των περιπτώσεων συνυπάρχει ατοπική δερματίτιδα και 87% άσθμα. Ο κνησμός αποτελεί το κύριο σύμπτωμα με αποτέλεσμα οι ασθενείς να τρίβουν συνεχώς τα μάτια τους με προσωρινή ανακούφιση. Έτσι, τα βλέφαρα και ο επιπεφυκότας αποκτούν μια οιδηματώδη εικόνα με διάχυτη υπεραιμία.
Συνοψίζοντας, η επιπεφυκίτιδα τις περισσότερες φορές παρουσιάζεται ως μια οντότητα που προσβάλλει και τους δύο οφθαλμούς, λόγω της συστηματικής φύσης της νόσου.
Στη διαφοροδιάγνωση της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας εντάσσονται οι εξής παθολογικές καταστάσεις:
- λοιμώδης επιπεφυκίτιδα
- βλεφαρίτιδα, σύνδρομο ξηροφθαλμίας
- τοξική επιπεφυκίτιδα
- οφθαλμική ροδόχρους ακμή
- κερατίτιδα
- επισκληρίτιδα/σκληρίτιδα
- γλαύκωμα κλειστής γωνίας
- φλυκταινώδης επιπεφυκίτιδα
Θεραπεία αλλεργικής επιπεφυκίτιδας:
Αρχικά, ως πρώτης γραμμής θεραπεία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων χορηγούνται αντιισταμινικοί/αγγειοσυσπαστικοί παράγοντες. Έπονται οι τοπικοί ανταγωνιστές Η1 υποδοχέων ισταμίνης, ενώ σε εμμένουσες καταστάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι σταθεροποιητές μαστοκυττάρων. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης συνδυασμού ανταγωνιστών Η1 υποδοχέων και σταθεροποιητών μαστοκυττάρων.
Ακόμα, στις περιπτώσεις ανεπαρκούς αντιμετώπισης με τους παραπάνω παράγοντες γίνεται χρήση ήπιων στεροειδών πάντα υπό την επίβλεψη του θεράποντος οφθαλμιάτρου για τον έλεγχο πιθανών παρενεργειών. Επικουρικά μπορούν να δράσουν και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Σε ασθενείς με συνοδό συστηματικές εκδηλώσεις δύναται η χορήγηση αντιισταμινικών φαρμάκων από του στόματος.
Τέλος, ως συμπληρωματικά μέτρα συστήνονται η χρήση τεχνητών δακρύων, χλιαρές κομπρέσες, αποφυγή αλλεργιογόνων και αποφυγή τριψίματος των οφθαλμών το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση κερατόκωνου ιδίως σε νεαρούς ασθενείς.
Μπλαζάκη Στέλλα, MSc, PhD
Χειρουργός Οφθαλμίατρος