Παιδικός Καταρράκτης

Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι ο καταρράκτης είναι νόσος της προχωρημένης ηλικίας. Παρότι αυτό ισχύει στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν είναι σπάνια τα περιστατικά παιδιατρικού καταρράκτη. Όπως και στους ενήλικες, έτσι και στα παιδιά ο καταρράκτης αποτελεί τη θόλωση του κρυσταλλοειδούς (φυσικού) φακού του ματιού. Αυτή η θόλωση παρεμβαίνει στη δίοδο του φωτός από το περιβάλλον προς τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού, με αποτέλεσμα ποικίλλου βαθμού απώλεια ορισμένων ή και όλων των οπτικών λειτουργιών. Στους ενήλικες, εφόσον ο καταρράκτης εμφανίζεται αφού η όραση έχει αναπτυχθεί πλήρως, και εφόσον δεν συνυπάρχει άλλη παθολογία στο μάτι, το χειρουργείο καταρράκτη επαναφέρει τη βέλτιστη όραση που είχε ο ασθενής προηγουμένως. Ωστόσο στα βρέφη και στα παιδιά κατά την πρώτη δεκαετία της ζωής, στα οποία ακόμα αναπτύσσεται ο οφθαλμός καθώς και οι συνάψεις του με τον εγκέφαλο, ένας καταρράκτης που δεν έχει διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί χειρουργικά μπορεί να προκαλέσει αμβλυωπία, δηλαδή σοβαρή μη αναστρέψιμη μείωση της όρασης. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπισή του σε επείγουσα βάση.

Στα παιδιά ο καταρράκτης μπορεί να είναι ήδη παρών κατά τη γέννηση (συγγενής) ή να αναπτυχθεί στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας (επίκτητος). Μπορεί επίσης να αφορά μόνο τον ένα ή και τους δύο οφθαλμούς, και η βαρύτητά του ποικίλλει: από πολύ μικρή θόλωση, ασήμαντη για την οπτική οξύτητα, έως μεγάλου βαθμού θόλωση του φακού, με πλήρη διακοπή της μετάδοσης των οπτικών ερεθισμάτων στο πίσω μέρος του ματιού και στον εγκέφαλο. Επίσης μπορεί να είναι είτε κληρονομική πάθηση ή να εμφανίζεται τυχαία σε ένα παιδί, χωρίς προηγούμενο οικογενειακό ιστορικό. Σε μερικές περιπτώσεις σχετίζεται με κάποιο σύνδρομο ή γενικευμένη νόσο (πχ σύνδρομο Down, μυοτονική δυστροφία, νόσο Crouzon), ή με μεταβολικές διαταραχές (σακχαρώδη διαβήτη, γαλακτοζαιμία κά). Συναντάμε επίσης καταρράκτη συνδυαζόμενο με άλλες οφθαλμικές νόσους (πχ γλαύκωμα, αμφιβληστροειδοπάθεια των πρόωρων νεογνών, φλεγμονή σε νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα), με τραύμα του οφθαλμού, με φάρμακα (πχ στεροειδή), ακτινοβολία, καθώς και με λοιμώξεις της μητέρας στη διάρκεια της εγκυμοσύνης (ερυθρά, τοξοπλάσμωση κλπ).

Πότε θα υποπτευθούμε ότι ένα βρέφος ή ένα παιδί έχει καταρράκτη; Συχνά μπορεί να μην είναι εμφανές κάποιο σημάδι, επομένως ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος μετά τη γέννηση και τακτικά στα πρώτα χρόνια της ζωής είναι απαραίτητος. Πιθανά συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν τον καταρράκτη, όπως και άλλες σοβαρές οφθαλμικές νόσους στα παιδιά, είναι η εκδήλωση στραβισμού, νυσταγμού (παράδοξων επαναλαμβανόμενων κινήσεων του οφθαλμού) ή η λευκοκορία (απουσία ερυθρής αντανάκλασης πχ στις φωτογραφίες).

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων που απειλούν την όραση, η λύση είναι το χειρουργείο, με τη χρήση στη συνέχεια φακών επαφής ή/και γυαλιών οράσεως για παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών, ή με ένθεση ενδοφθάλμιου ενδοφακού όπως στον καταρράκτη των ενηλίκων, στα μεγαλύτερα παιδιά. Η πρώιμη αντιμετώπιση, οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές αλλά και η ορθή οπτική αποκατάσταση συμβάλλουν στην επίτευξη καλών οπτικών αποτελεσμάτων στην πλειονότητα των περιπτώσεων.

Μαρία Στουπάκη

Χειρουργός Οφθαλμίατρος

Καταρράκτης – Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας EYE DAY CLINIC