Οφθαλμικές παρένεργειες φαρμάκων: Όσα πρέπει να γνωρίζετε
(Φάρμακα και οφθαλμικές ανεπιθύμητες ενέργειες)
Οι οφθαλμικές παρενέργειες μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές, αλλά ακόμα και μόνιμες βλάβες στα μάτια.
Η λήψη σχεδόν όλων των φαρμάκων δυστυχώς μπορεί να συνοδεύεται δυνητικά από διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες που ποικίλουν σε βαρύτητα και συχνότητα.
Κάποιες από αυτές μπορεί να σχετίζονται με τα μάτια μας, γεγονός το οποίο καθιστά αναγκαίο τον τακτικό οφθαλμολογικό έλεγχο πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου μας αλλά και του θεράποντος ιατρού που μας έχει χορηγήσει την εκάστοτε φαρμακευτική αγωγή.
Κατηγορίες φαρμάκων και οφθαλμολογικές παρενέρεγειες:
Ενδεικτικά αναφέρονται παρακάτω κάποιες από τις κατηγορίες των φαρμάκων που ενδέχεται να προκαλέσουν οφθαλμικές παρενέργειες με μόνιμες ή παροδικές συνέπειες.
- Ανοσοκατασταλτικά (π.χ. Κυκλοσπορίνη, Tacrolimus) : Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται σε διάφορα νοσήματα αλλά και μετά από μεταμόσχευση οργάνων. Μπορούν να προκαλέσουν Σύνδρομο Οπίσθιας Αναστρέψιμης Εγκεφαλοπάθειας που μεταξύ άλλων συμπτωμάτων μπορεί να εκδηλωθεί και με θάμβος όρασης.
- Μινοκυκλίνη: Ανήκει στις τετρακυκλίνες, τη χορηγούμε για τη θεραπεία της ακμής συνήθως σε εφήβους. Μεταξύ των παρενεργειών της αναφέρεται και η αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης που χαρακτηρίζεται από κεφαλαλγία και συχνά θάμβος όρασης.
- Υδροξυχλωροκίνη (Plaquenil) : Είναι ανθελονοσιακό φάρμακο που χορηγείται στη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, στο Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο και άλλα νοσήματα. Όσον αφορά τα μάτια, μπορεί να αναπτύξει τοξικότητα στον αμφιβληστροειδή. Δυστυχώς, οι οφθαλμολογικές παρενέργειες από την υδροξυχλωροκίνη είναι μη αναστρέψιμες όμως ευτυχώς είναι πολύ σπάνιες στις συνήθεις χορηγούμενες δόσεις του φαρμάκου.
- Εθαμβουτόλη : Δίδεται για την αντιμετώπιση μυκοβακτηριδιακών λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης της φυματίωσης, και μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα του Οπτικού Νεύρου.
- Τοπιραμάτη (Topamax) : Χορηγείται σε περιπτώσεις ημικρανίας καθώς και επιληψίας και έχει μελετηθεί ότι σχετίζεται με Γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
Επιπρόσθετες κατηγορίες φαρμάκων που είναι καλό να γνωρίζετε:
- Ταμσουλοζίνη (Tamsulosin) : Αντιμετωπίζει την υπερτροφία του προστάτη σε άνδρες, όμως προκαλεί το λεγόμενο “Σύνδρομο Χαλαρής Ίριδας“. Γι’αυτό και ο χειρουργός οφθαλμίατρος πρέπει να είναι ενήμερος πριν από ενδεχόμενη επέμβαση καταρράκτη, για πρόληψη πιθανών διεγχειρητικών επιπλοκών.
- Αμιωδαρόνη (Angoron) : Είναι καρδιολογικό αντιαρρυθμικό φάρμακο που μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση συγκεκριμένης μορφής κερατοπάθειας. Ωστόσο χορηγούμενη σε μακροχρόνιες υψηλές δόσεις, μπορεί και να προκαλέσει ισχαιμική οπτική νευροπάθεια.
- Αντιχολινεργικά (Δικυκλοβερίνη) : Χορηγείται σε στομαχικές- εντερικές διαταραχές καθώς και στη νόσο Parkinson, έχει όμως βρεθεί ότι μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στην προσαρμογή της όρασης.
- Ταμοξιφαίνη και Αναστολείς Αρωματάσης (Femara) : Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού και από τα μάτια μπορεί να προκαλέσει καταρράκτη και αμφιβληστροειδοπάθεια με βυθοσκοπικά ευρήματα στην ωχρά κηλίδα.
- Φάρμακα για την αντιμετώπιση της Στυτικής Δυσλειτουργίας (Viagra, Cialis) : Τα φαρμακευτικά σκευάσματα αυτής της κατηγορίας εκτός από την παροδική αίσθηση μπλε χροιάς όρασης που μπορεί να προκαλέσουν λόγω της εκτροπής της αιματικής ροής από την κεφαλή. Ακόμα, έχουν ενοχοποιηθεί και ως παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση ισχαιμικής οπτικής νευροπάθειας.
- Αντιϋπερτασικά : Αναφέρεται συσχέτιση διουρητικών καθώς και αναστολέως διαύλων Ασβεστίου με το Γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
Οφθαλμολογικές παρενέργειες και φυτικά σκευάσματα:
Τέλος, πολλές φορές οι ασθενείς δε γνωρίζουν τη συσχέτιση αυτών των ουσιών με συνταγογραφούμενα φάρμακα που ενδεχομένως να λαμβάνουν ταυτόχρονα, π.χ.
- Ginko Biloba : επηρεάζει τον χρόνο πήξης του αίματος με αποτέλεσμα ενδεχόμενη αιμορραγία ιδίως όταν χορηγείται μαζί με αντιπηκτική αγωγή.
- Μαύρη γλυκόριζα : πιθανόν να ευθύνεται για την πρόκληση οφθαλμικής ημικρανίας με σπινθηροβόλα σκοτώματα.
- Κανθαξανθίνη : χρησιμοποιείται ως μαυριστικό του δέρματος και μπορεί να οδηγήσει στην εναπόθεση κρυστάλλων στον αμφιβληστροειδή.
Αθανασοπούλου Ευγενία
Χειρουργός Οφθαλμίατρος